رینیت آلرژیک چیست؟

رینیت آلرژیک یا تب یونجه یک واکنش آلرژیک به آلرژن های خاص است. آلرژن، نوعی آنتیژن است که باعث واکنش غیرطبیعی و شدید سیستم ایمنی می‌شوند یا به تعبیری واکنش آلرژیک می شود . رینیت آلرژیک که نام دیگر آن تب یونجه است . گرده شایعترین آلرژن در رینیت آلرژیک فصلی است. اینها علائم آلرژی است که با تغییر فصل ها رخ می دهد.

رینیت آلرژیک، شایعترین فرم رینیت است که حدود ۱۵% بزرگسالان و تا ۴۰ % کودکان را مبتلا میکند. در سنین کودکی درگیری جنس مذکر شایع تر است هرچند که در بزرگسالی هر دو جنس به یک اندازه درگیر می‌شوند.

• عطسه های مکرر و طولانی
• آبریزش بینی
• انسداد، احتقان و ترشح بینی
• سرفه و احساس فشار روی سینوس
• خارش بینی، گلو و سقف دهان
• چشم های خارش دار
• چشمان اشک آلود
• وجود دایره های تیره زیر چشم
• سردردهایمکرر
• علائماگزما ، مانند داشتن پوستی بسیار خشک و خارش دار که می تواند تاول زده و آبکی شود
• خستگی و کوفتگی بیش از حد بدن
• فشار گوش یا پر بودن
• گرفتگی شیپور استاش
• کم خوابی

در اغلب موارد فرد بلافاصله پس از تماس با آلرژن، یک یا چند مورد از علائمی که در بالا ذکر شد را احساس خواهد کرد. بعضی از علائم مانند سردردهای مکرر و خستگی ممکن است تنها پس از قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آلرژن ها اتفاق بیفتد. از دیگر مواردی که لازم است یادآوری شود اینکه تب از علائم رینیت آلرژیک (تب یونجه) نیست.

عاملی که آلرژی و یا حساسیت را ایجاد می کند، آلرژن یا عامل حساسیت زا نامیده می شود  و ویژگی آن این است که ممکن است یک فرد به آن حساسیت نداشته باشد، اما فرد دیگر نسبت به آن آلرژی داشته باشد و آلرژن بر خلاف عوامل محرک زایی است که همه افراد نسبت به آن واکنش نشان می دهند.

برای مثال بیرون رفتن فرد، در هوایی که گرد و خاک زیادی داشته باشد از جمله مواردی است که همه‌‌ی افراد نسبت به آن واکنش نشان می دهند. اما  عامل آلرژن مانند “گرده گیاهان”، افراد خاصی را به دلیل شرایط ژنتیکی تحت تاثیر قرار می‌دهد و ممکن است بقیه افراد نسبت به آن واکنش نشان ندهند.

هنگامی که بدن شما با آلرژن یا همان عامل حساسیت زا در تماس باشد، هیستامین را آزاد می‌کند که یک ماده شیمیایی طبیعی است و از بدن شما در برابر آلرژن محافظت می‌‌نماید. این ماده شیمیایی باعث ایجاد رینیت آلرژیک و بوجود آمدن علائمی  از جمله آبریزش بینی، عطسه و خارش چشم می‌شود.

علاوه بر گرده‌‌‌ی گیاهان، آلرژن‌های رایج دیگری هستند که باعث عارضه رینیت آلرژیک می شوند و عبارتند از:

در فصل‌‌هایی از سال مانند بهار و پاییز، بخصوص گرده می تواند مشکل ساز باشد. ولی گرده افشانی گلها و گیاهان در فصل بهار رایج تر است. و علفهای هرز و چمن ها گرده بیشتری در تابستان و پاییز تولید می‌کنند.

رینیت آلرژیک به سه صورت ممکن است در شخص ظاهر شود:

۱- رینیت آلرژیک فصلی : این نوع از آلرژی معمولا مرتبط با تغییرات آب و هوا و محیط زندگی هر فرد است. و ممکن است  در فصل بهار و پاییز شیوع بیشتری داشته باشد.

۲-رینیت آلرژیک مداوم و ادامه دار: در این نوع، بیمار با آلرژنی که عامل حساسیت باشد درگیر می‌‌شود مانند حیوانات، محیط های شغلی، پت های خانگی…..)

۳-رینیت آلرژیک تک گیر: که فرد در مواجهه با مورد خاصی درگیر این بیماری می‌شود.

رینیت آلرژی می‌تواند بر همه افراد تأثیر بگذارد، اما افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند و همچنین افرادی که سابقه خانوادگی آلرژی فصلی دارند، در معرض خطر بیشتر این بیماری نسبت به دیگران هستند.

در صورت وجود سابقه آلرژی در خانواده، احتمال ابتلا به رینیت آلرژیک در شما بیشتر است.  ابتلا به آسم یا اگزمای آتوپیک نیز می‌تواند خطر ابتلا به رینیت آلرژیک را افزایش دهد.

برخی از عوامل خارجی وضعیت آلرژیک را تحریک و یا بدتر می‌‌کنند، از جمله می توان به موارد زیر اشاره نمود:

در بررسی رینیت آلرژیک چنانچه با علائم آلرژیک به نزد پزشک مراجعه کنید در ابتدا شرح مفصل با جزئیاتی مانند الگو و سیر بیماری، طول مدت آلرژی، شدت ، فصلی بودن یا عدم علائم فصلی ، شرح حال محیطی، وجود شرایط یا بیماریهای همزمان (خصوصا بیماریهای آتوپیک)، مواجهات شغلی، فاکتورهای تشدید یا تسریع کننده علائم، از شما پرسیده می‌‌شود.

چنانچه حساسیت کم و جزئی ‌‌باشد، به احتمال زیاد فقط نیاز به یک معاینه فیزیکی دارید. با این وجود، پزشک شما تشخیص می‌‌دهد که آزمایش خاصی نیاز هست یا خیر؟ تا بتواند بهترین برنامه درمانی و پیشگیری را برای شما تجویز نماید.

تست پوستی یکی از رایج ترین معاینات توسط پزشک است. پزشک متخصص چندین ماده را بر روی پوست شما قرار می دهد تا مشاهده کند که واکنش بدن شما به هر کدام چگونه است. معمولاً اگر به یک ماده حساسیت داشته باشید یک برآمدگی قرمز رنگ ظاهر میشود.

انجام آزمایش خون یا آزمایش رادیوآلرژیوربنت هم از جمله کارهایی است که به تشخیص پزشک درخواست می‌شود. با انجام این آزمایش  میزان آنتی بادی ایمونوگلوبولین E را به آلرژن های خاص خون فرد مبتلا اندازه گیری می‌کند.

شما می توانید رینیت آلرژیک یا التهاب مخاط بینی  خود را از چند طریق درمان کنید. لازم به ذکر است که  قبل از انجام هرگونه اقدامی در جهت درمان رینیت آلرژیک، حتما با پزشک خود مشورت کنید.

• آنتی هیستامین ها

برای درمان این  آلرژی از نوع التهابی  می توانید آنتی هیستامین مصرف کنید. این دارو با متوقف کردن ساخت هیستامین در بدن شما باعث بهبود علائم آلرژی می شود.

برخی از آنتی هیستامین های موجود در داروخانه ها که بدون نسخه هم می توان تهیه نمود، شامل:

• فکسوفناین
• دیفن هیدرامین
• دی اس لوراتادین
• لوراتادین
• لوووسیتیزین
• سیتیزیرن

قبل از شروع هر داروی جدیدی با پزشک خود مشورت کنید.

• سرکوب کننده ها

برای اینکه فشار بینی و سینوس ها را کم کنید برای مدت کوتاهی می توانید از داروهای ضد احتقان استفاده کنید . در صورت استفاده طولانی مدت از این داروها احتمال بازگشت سریع بیماری و بروز علائم بدتری می‌شود.

داروهای ضد احتقان محبوب شامل موارد زیر می‌شود:

• اکسی متازولین (اسپری بینی)
• سودوافدرین
• فنیل افرین
• ستیریزین یاشبه افریدین

یادآوری مهم: اگر شما یک ریتم قلبی غیر طبیعی ، بیماری قلبی ، سابقه سکته مغزی ، اضطراب ، اختلال خواب ، فشار خون بالا یا مشکلات مثانه دارید، قبل از استفاده از داروهای  ضد احتقان با پزشک خود مشورت کنید.

• قطره چشم و اسپری بینی

قطره چشم و اسپری بینی می‌تواند به مدت کوتاهی برای تسکین خارش و سایر علائم مرتبط با آلرژی کمک کننده باشد.

مانند سایر داروها چنانچه این قطره ها بیش از اندازه مورد استفاده قرار بگیرد ممکن است که اثر برگشتی ایجاد کند.

کورتیکواستروئیدها می‌توانند به التهاب و پاسخ های ایمنی کمک کنند. این داروها اثر برگشتی ایجاد نمی‌کند. اسپری بینی استروئیدی معمولاً به عنوان روشی طولانی و مفید برای بهبود علائم آلرژی توصیه می‌‌شود. که هم می‌توان به صورت آزاد تهیه نمود و هم از طریق نسخه‌ی پزشک قابل تهیه می‌باشد.

• ایمونوتراپی

ایمونوتراپی به منظور کاهش حساسیت فرد به آلرژن ها است. مقادیری از یک ماده حساسیت‌‌‌زای خاص هر فرد را با دوز افزایشی در طی چند هفته به او تزریق می‌‌نمایند و به مرور زمان با تاثیر بر روی سیستم ایمنی بدن باعث تغییر پاسخ سیستم ایمنی بدن به آلرژن خاص خواهد شد و در نتیجه در مواجه بعدی شخص با آن آلرژن خاص، حساسیتی بروز نکرده و یا کاهش حساسیت چشمگیری دیده می‌‌شود.

• سیستم ایمنی درمانی زیر زبانی (Sublingual Immunotherapy)

روش SLIT با قرار دادن قرص حاوی مخلوطی از چندین حساسیت زا در زیر زبان شما انجام می‌‌شود.  در حال حاضر، برای درمان رینیت و آلرژی های آسم ناشی از علف ، گرده درختان ، گندم ، گرد و غبار و جلبک دریایی موثر است. شما می توانید بعد از مشاوره اولیه با پزشکتان، درمان های SLIT  که مربوط به آلرژی خاصی در خصوص گیاهان است را در منزل انجام دهید. اولین میزان مصرف هر SLIT در مطب پزشک شما انجام می شود. داروها در یک بازه زمانی مشخصی توسط پزشک تعیین و مصرف می‌شود.

عوارض جانبی احتمالی وجود دارد که شامل خارش دهان یا سوزش گوش و گلو است. در موارد نادر، درمان های SLIT می توانند باعث ایجاد آنافیلاکسی شوند. در مورد SLIT با پزشک خود صحبت کنید تا ببینید آلرژی شما به این روش درمانی پاسخ خواهد داد یا خیر تا پزشک، شما را در این خصوص راهنمایی نماید.

به دلیل نگرانی از عوارض جانبی احتمالی مصرف داروهای شیمیایی، بیشتر افراد مبتلا به آلرژی به دنبال درمان های طبیعی و خانگی برای رفع علائم رینیت آلرژی (تب یونجه) هستند.

با این حال، باید خاطر نشان ساخت که استفاده از هر دارویی حتی اگر طبیعی تلقی شود می تواند عوارض جانبی به همراه داشته باشد. موارد زیر جهت بهبود علائم آلرژی (التهاب مخاط بینی) توصیه شده است:

۱- اگر حساسیت فصلی به گرده دارید، می توانید به جای باز کردن پنجره ها، از تهویه هوا در منزل استفاده کنید. در صورت امکان، از تهویه ای که برای آلرژی طراحی شده است، استفاده نمایید.

۲- استفاده از دستگاه رطوبت گیر یا فیلتر هوا با ذرات با راندمان بالا(HEPA) می‌تواند به شما در کنترل حساسیت زمانی که در منزل هستید یاری رساند.

۳- اگر به گرد و غبار حساسیت دارید، البسه ، روبالشتی، ملحفه و پتو خود را در آب گرم بالاتر از ۱۳۰ درجه فارنهایت (۵۴٫۴ درجه سانتیگراد) شستشو دهید. تمییز کردن منظم تختخواب، ملحفه‌ها، روکش بالش‌ها و پتوها امری ضروری در درمان خانگی برای واکنش  آلرژی است.

۴- استفاده از تهویه کننده هوا در منزل و ماشین

۵- عدم وجود فرش یا هر نوع زیر اندازی در کف اتاق می‌تواند برای فردی که رینیت آلرژی دارد مفید واقع شود.

۶- استفاده از ماسک در بیرون از منزل در فصل های گرده افشانی و یا زمانهایی که هوا آلوده یا گرد و غبار در هوا موجود است.

۷- استفاده از بخار حمام برای باز کردن بینی که بر اثر آلرژی کیپ شده است و همچنین برای تسکیل خارش گلو بهترین درمان است.

۸-مصرف روزانه یک قاشق عسل به محدود کردن واکنش‌های آلرژیک، بخصوص آن‌هایی که از گرد و غبار به وجود می‌آیند، بسیار کمک کننده است.

۹-سیگار نکشید. سیگار کشیدن خطرناک ترین کاری است که می‌تواند آلرژی را بدتر کند.

۱۰- حیوانات خانگی را خارج از منزل نگه دارید. این حیوانات خانگی پشمالو به دلیل شوره‌های موجود در بدن‌شان موجب آلرژی شده که از علائم آن عطسه کردن مداوم، و حتی قرمز شدن و جوش‌های پوستی است.

۱۱- پیش از بروز علائم حساسیتی،  بینی خود را با آب شور بشویید. با انجام این عمل در هر روز صبح و شب قبل از اینکه گرد و خاک از طریق بینی وارد ریه هایتان شود آنها را از این طریق از بدن خود خارج می‌‌کنید. هرچند این درمان نمی‌تواند جایگزین داروهای مناسب شود، اما مطمئنا تا حدود بسیار زیادی نیاز شما را به مصرف دارو از بین می‌برد.

۱۲- در فضای باز از عینک یا عینک آفتابی استفاده کنید تا گرده ها از چشمان شما دور بماند.

● غذاهایی که واکنش بدن به الرژن ها را تشدید می کنند

استفاده از میوه و سبزیجات پخته برای این افراد مفید تر است . میوه و سبزی هایی که ممکن است آلرژی فصلی را تشدید کنند و باعث خارش و تورم دهانی شوند عبارتند از گوجه فرنگی، بادمجان، هویج، سیب، کرفس، فندق، خربزه، زردآلو، هلو، موز و گیلاس،.

مصرف نکردن یا کمتر مصرف کردن میوه وسبزیجاتی که در بالا ذکر شد ممکن است شرایط بیمار را بهبود ببخشد.

● غذاهای ضد آلرژی

مصرف برخی از مواد غذایی باعث تقویت و بهبود عملکرد سیستم ایمنی در مقابل آلرژی فصلی می شود. از جمله می توان به موارد زیر اشاره نمود:

ماست و غذاهای پر فیبر بخورید

بر اساس یافته های محققان دانشگاه میشیگان با حفظ تعادل میکروبی روده  می‌‌توان مقابل آلرژی فصلی و آسم سپر محافظتی خوبی را ایجاد نمود. برای حفظ تعادل میکروبی دستگاه گوارش می توانید از غذاهای غنی از فیبر نظیر سبزیجات، میوه ها، غلات سبوس دار و مغزها استفاده کنید.

مطالعه بر روی ۱۲۰ فرد بزرگسال توسط محققان دانشگاه کالیفرنیا نشان دهنده این موضوع بود که با مصرف ۱۸۰ گرم ماست در روز افرادی که دچار رینیت آلرژیک بودند، روزهای کمتری را درگیر این بیماری شده و علائم آلرژیک کمتری را تجربه کردند.

چای سبز بنوشید

بر اساس نتایج تحقیقات، محققان ژاپنی استفاده از چای سبز به دلیل داشتن متیلات اپی گالوکاتچین گالات (EGCG)  دارای خواص ضد آلرژیک بوده و مصرف روزانه چای سبز توصیه شده است.

اسیدهای چرب اُمگا-۳ مصرف کنید

طبق تحقیقات انجام شده مصرف اسیدهای چرب امگا-۳ از بدن در مقابل تولید بالای برخی آنتی بادی هایی که آلرژی را تشدید می کنند، محافظت می نماید.  با توجه به علائم ضد التهابی که امگا-۳ دارد، موجب کاهش شدت علائم آلرژیکی می‌‌‌شود. از جمله  مواد غذایی که منبع غنی اسید های چرب امگا-۳ هستند می توان به ماهی، گردو و تخم کتان اشاره نمود.

برای دریافت مشاوره در زمینه آلرژی و رینیت بینی ، به پیج اینستاگرام خانم دکتر مریم یعقوبی متخصص گوش حلق و بینی در تهران مراجعه نمایید همچنین در صورت تمایل می توانید فایل پی دی اف این مقاله را از اینجا دانلود نمایید.