گوش شناگر چیست؟ علائم، تشخیص و درمان آن به چه صورت است؟

گوش شناگر (swimmer’s ear) یکی از عارضه‌هایی است که در میان شناگرها شایع است. به همین دلیل آن را به نام گوش شناگر می‌شناسیم. این عارضه یکی از عفونت‌هایی است که در گوش خارجی به وجود می‌آید. در این مقاله قصد داریم توضیحات کاملی در مورد آن ارائه دهیم. در ادامه لیستی از مطالب مقاله را مشاهده می‌کنید که با کلیک روی هر کدام به پاسخ سوال هدایت خواهید شد.

گوش شناگر یکی از انواع عفونت‌های کانال گوش خارجی است که با نام otitis externa نیز شناخته می‌شود. این عارضه با رشد باکتری‌های مضر دورن گوش ایجاد می‌شود. باقی ماندن رطوبت در گوش محیط را برای رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها فراهم می‌کند. به همین دلیل بسیاری از شناگران از این عارضه رنج می‌برند. البته افرادی که زمان زیادی را در محیط مرطوب می‌گذرانند نیز در معرض ابتلا به گوش شناور قرار دارند. در صورت عدم درمان، عفونت به پرده‌ی گوش می‌رسد و مشکلات دیگری ایجاد می‌کند.

 کانال خارجی گوش در شرایط عادی، قابلیت مقاومت در برابر باکتری‌ها و قارچ‌ها را دارد. اما در شرایطی که رطوبت زیاد باشد یا آلودگی زیادی وارد گوش شود، امکان مقاومت در برابر عفونت از بین می‌رود. البته درمان این عارضه سخت نیست و در بسیاری از موارد به راحتی بهبود پیدا می‌کند.

یکی از مهم‌ترین فاکتورها برای بهبود سریع گوش شناگر، تشخیص و اقدام به موقع برای درمان است. شناخت علائم به بیمار کمک می‌کند که بیماری را در زمان کوتاهی تشخیص دهید و به پزشک مراجعه کند. این علائم را در ادامه نام می‌بریم. عفونت گوش شناگر در ابتدا خفیف است و علائم آن زیاد نیست. اما به مرور زمان پیشرفت می‌کند و باعث درگیری بیمار می‌شود. پزشکان علائم این بیماری را با توجه به حد پیشرفت آن، دسته‌بندی کرده‌اند.

علائم عفونت خفیف

• خارش گوش.
• قرمزی داخل گوش.
• احساس ناراحتی در گوش. این احساس با تحریک گوش خارجی (مجرا یا لاله‌ی گوش) بیشتر می‌شود.
• ترشح مایعات بی‌بو و بی‌رنگ.

علائم عفونت متوسط

• خارش شدید گوش.
• درد گوش.
• قرمزی زیاد گوش.
• خروج مایعات بی‌بو و بی‌رنگ در حجم بیشتر نسبت به عفونت خفیف.
• احساس گرفتگی گوش.
• کاهش شنوایی.

علائم عفونت پیشرفته

• درد شدیدی که به گردن و سر نیز سرایت می‌کند.
• گرفتگی و انسداد کامل گوش.
• قرمزی و تورم شدید در گوش.
• تورم غدد لنفاوی گردن.
• تب.

همه‌ی افراد تمام علائم را ندارند. بسیاری از آن‌ها با ابتلا به گوش شناگر تنها برخی از این علائم را تجربه می‌کنند. به طور کلی بهتر است با مشاهده‌ی تمام علائم به پزشک مراجعه شود. اما بیمارانی که علائم درد شدید و تب را تجربه می‌کنند، باید اورژانسی با پزشک متخصص گوش، حلق و بینی مشورت کنند. این علائم از مقاله‌ی معتبر سایت مایو کلینیک به صورت تخصصی ترجمه‌ شده‌اند.

مهم‌ترین علت ایجاد عفونت گوش شناگر باکتری‌ها هستند. اما در برخی موارد قارچ‌ها و ویروس‌ها نیز می‌توانند علتی برای بروز این بیماری باشند. زمانی که بخش محافظ گوش نتواند در برابر عوامل خارجی چون باکتری‌ها یا آلرژی‌ها مقاومت کند، گوش شناگر ایجاد می‌شود. در واقع موم گوش (cerumen) وظیفه‌ی محافظت از گوش را بر عهده دارد.  غده‌های موجود در گوش این ماده را ترشح می‌کنند. موم گوش ضد آب است و کمی خاصیت اسیدی دارد. همین دو فاکتور مانع از رشد باکتری‌ها می‌شود. غضروف‌های گوش نیز مانع دیگری برای ورود آلودگی‌ها به گوش هستند. اما اگر به هر علتی لایه‌ی محافظ گوش آسیب ببیند، احتمال ایجاد عفونت‌هایی چون گوش شناگر وجود خواهد داشت.

علت‌های مختلفی منجر به ایجاد آسیب در لایه‌ی محافظ می‌شوند. این علت‌ها عبارتند از؛

• ورود وسایل نوک تیز به گوش.
• فشار دادن گوش پاک کن در گوش.
• وجود اجسام خارجی در گوش مانند سمعک.
• مرطوب ماندن فضای داخلی گوش با آب یا بخاطر تعریق زیاد.
• حساسیت به جواهرات یا محصولات آرایشی و بهداشتی مو و صورت.

هر فعالیتی که منجر به ایجاد علت‌های بالا شود، مقاومت گوش خارجی را کاهش می‌دهد و در نهایت به عفونت گوش شناگر منتهی خواهد شد. برای اطلاعات بیشتر در این زمینه توصیه می‌شود مقاله‌ای با عنوان «گوش شناگر چیست؟» را در webmd بخوانید.

گوش شناگر اگر به موقع درمان شود، عوارضی به دنبال نخواهد داشت. درمان آن نیز بسیار ساده است. اما برخی از بیماران با وجود این عفونت عوارضی را تجربه می‌کنند که می‌تواند هشداری باشد تا برای درمان سریع‌تر اقدام کنند.

• کم‌شنوایی: ممکن است بیمار صداها را به شکل گرفته بشنود. همچنین اطرافیان مجبور می‌شوند با او بلندتر صحبت کنند. این عارضه موقتی است و با درمان عفونت بهبود پیدا می‌کند.
• عفونت مزمن: در صورتی که علائم گوش شناگر بیشتر از سه ماه ادامه پیدا کنند، نشان از عفونت طولانی مدت دارند. عفونت‌های مزمن روند درمان پیچیده‌تری دارند. همچنین اگر فرد دارای بیماری‌های زمینه‌ای چون سابقه‌ی عفونت گوش، آلرژی، درماتیت و پسوریازیس باشد، احتمال بروز عفونت مزمن بیشتر است.
• آسیب به استخوان و غضروف: در صورت پیشرفت بیش از حد عفونت گوش شناگر، باکتری‌ها به استخوان‌ها و غضروف‌های گوش نفوذ می‌کنند و به آن‌ها آسیب می‌رسانند. در موارد نادر این آسیب در استخوان جمجمه نیز دیده می‌شود. افراد دیابتی یا افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، بیشتر با این عارضه درگیر می‌شوند.

همانطور که خواندید، تمام این عوارض با گسترش عفونت در گوش ایجاد می‌شوند. این موضوع اهمیت درمان به موقع را بیش از پیش مشخص می‌کند.

رعایت برخی از نکات ساده و کلیدی می‌تواند در پیشگیری از ابتلا به این عفونت بسیار موثر باشد.

• خشک نگه داشتن گوش. بعد از استخر یا حمام گوش را به آرامی با یک حوله‌ی نرم یا پارچه پاک کنید. حین خشک کردن گوش راست سر خود را به همان سمت خم کنید و همین کار را برای گوش چپ هم تکرار کنید. استفاده از خشک‌کن نیز راهکاری موثر است.
• اگر علائم گوش شناگر را در حد خفیف احساس کردید، مقداری پنبه را به کمی سرکه آغشته کنید و به گوش خود بزنید. این کار مانع از رشد باکتری‌ها در گوش می‌شود.
• هنگام شنا از گوش‌گیر استفاده کنید.
• برای شنا به استخرها و آب‌های تمیز بروید.
• تا حد امکان از قرار دادن اجسام خارجی در گوش و به خصوص اجسام حساسیت‌زا خودداری کنید.
• هرگز گوش را با اجسام نوک‌تیز مانند گیر سر، کلید و… نخارانید. حتی گوش پاک‌کن را نیز با فشار وارد گوش نکنید.
• هنگام استفاده از محصولات آرایش مو مانند تافت و اسپری‌ها دو تکه پنبه در گوش‌های خود قرار دهید.

بیمارانی که سابقه‌ی عفونت یا جراحی گوش دارند، باید نکات بالا را با وسواس بیشتری رعایت کنند. این افراد بهتر است برای شروع دوباره‌ی شنا و فعالیت‌های ورزشی با پزشک خود مشورت کنند.

بعد از مشاهده‌ی علائم بیمار باید به پزشک مراجعه کند. پزشک با استفاده از دستگاهی به نام اتوسکوپ (otoscope) گوش بیمار را معاینه می‌کند. همچنین علائم و مدت زمان به وجود آمدن آن‌ها را بررسی می‌کند. بنابراین لازم است بیمار هنگام مراجعه به پزشک توضیحات دقیقی در مورد سوابق پزشکی خود ارائه دهد.

پزشک در ابتدا از راهکارهای درمانی ساده‌ استفاده می‌کند. معمولا بیماران به این روش‌ها جواب می‌دهند و عفونت گوش شناگر در آن‌ها بعد از مدتی بهبود پیدا می‌کند. اما در صورتی که بهبود حاصل نشود، پزشک ترشحات گوش بیمار را مورد آزمایش قرار می‌دهد.